Nghệ sĩ Thanh Thế – cô đào hát Hồ Quảng lừng lẫy một thời, ở tuổi U80, sức khỏe suy giảm, đi đứng khó khăn, lúc nhớ lúc quên nhưng vẫn nhớ rất rõ những gì liên quan đến cải lương, tuồng cổ.

Cô đào Thanh Thế lừng lẫy lập đoàn hát một thời, giờ phiêu dạt nhà trọ

Nghệ sĩ Thanh Thế tên thật Nguyễn Thị Thanh Thế, sinh năm 1945, tại Mỹ Tho, cha là nhạc sĩ đàn tranh Ba Tần, ông qua đời lúc nghệ sĩ Thanh Thế được 7 tuổi. Ngay từ nhỏ Thanh Thế đã được biết đến bởi tài năng ca hát.

Sau này khi thành hôn với NSƯT Bửu Truyện, hai nghệ danh Bửu Truyện – Thanh Thế luôn tạo được sức hút với khán giả yêu thích bộ môn cải lương tuồng cổ. Cả hai vợ chồng bà đều lớn lên từ đội Đồng Ấu Minh Tơ, dưới sự dìu dắt và huấn luyện hết sức nghiêm khắc của nghệ sĩ Minh Tơ.

Từ chiếc nôi nghệ thuật này, cả hai trưởng thành và được khán giả tin yêu, bạn bè nghệ sĩ đồng nghiệp mến mộ vì có thể diễn nhiều loại vai tuồng khác nhau. Những màn ra bộ, đi gối của bà để lại nhiều dấu ấn trong lòng khán giả yêu thích cải lương, tuồng cổ như: Tình sử A Nàng, Phàn Lê Huê giáo tử, Lưu Kim Đính giải giá Thọ Châu, Thần nữ dâng Ngũ Linh Kỳ, Chung Vô Diệm, Bùi Thị Xuân…

Nghệ sĩ Thanh Thế sinh năm 1945, từng làm nên thương hiệu đoàn cải lương tuồng cổ Minh Tơ. Những màn ra bộ, đi gối của bà để lại nhiều dấu ấn trong lòng khán giả yêu thích cải lương, tuồng cổ.

Có ai ngờ, nữ nghệ sĩ tài danh đi qua thời hoàng kim lại rơi vào chịu cảnh sống tạm bợ ở nhà thuê, cát-xê bấp bênh, chồng ung thư và qua đời.

“Sau năm 1975, tôi là một đào chính nổi tiếng và có thu nhập cao ở Sài Gòn. Vợ chồng tôi sống sung túc trong ngôi nhà do cha mẹ tôi để lại. Mọi chuyện chỉ xấu đi khi chúng tôi lập đoàn hát Thanh Thế và gặp thất bại, phải bán nhà gán nợ. Chúng tôi chuyển sang ở ngôi nhà nhỏ hơn. 

Tôi vẫn tiếp tục theo các đoàn hát tỉnh để duy trì cuộc sống của cả nhà. Chồng tôi là đạo diễn Bửu Truyện, buồn khổ quá sinh chán nản và uống rượu dẫn đến ung thư. Tôi phải bán nốt ngôi nhà nhỏ trị bệnh cho chồng nhưng anh cũng không qua khỏi. Mẹ con tôi phiêu dạt đi ở trọ 16 năm nay, cứ nhà tăng giá lại tìm phòng trọ khác để chuyển”, bà từng tâm sự trong một bài phỏng vấn năm 2014.

Sau khi chồng mất thì đôi mắt nghệ sĩ Thanh Thế lại không thấy đường vì bị cườm mắt nhiều năm.

Cuộc đời nhiềᴜ gian nan của cặp đào kép Thanh Thế – cố nghệ sĩ Bửu Truyện.

Đi qua thời hoàng kim, cát-xê không đủ tiền thuê nhà, ước ngủ 1 giấc rồi đi luôn cho khỏe

Sau khi chồng mất, con gái lấy chồng xa nhà nên bà thuê trọ cùng vợ chồng nhạc sĩ Thanh Dũng. Năm 2014, nữ đào chính của đoàn Minh Tơ ba lần nhập viện và hai lần mổ tim. Chịu di chứng từ căn bệnh nhồi máu cơ tim nên làn hơi của nghệ sĩ Thanh Thế dần yếu đi, khi hát thường bị mệt. Thế nhưng bà vẫn ao ước được hát trước khán giả dù thù lao ít ỏi.

“Giọng tôi không còn khỏe như trước kia, sức khỏe cũng không cho phép diễn những vở chạy, nhảy, múa đao trên sân khấu. Thời trước, hát Tô Uyên Phụng, tôi chạy gối ba bốn chặp, chạy xong vào ngay câu vọng cổ, mùi mẫn lắm. Giờ tôi chỉ chọn hát những bài nhẹ nhàng cả về lên giọng và múa võ.

Trước đây, tuy cát-xê không cao, nhưng tôi diễn nhiều suất, thù lao khá. Giờ hát ít, thù lao thấp nên đời sống ngày càng khó khăn. Sân khấu cải lương không sáng đèn, tôi đi hát chầu. Nhưng hát chầu cũng phải vào mùa mới có show”, bà từng tâm sự những năm sa sút sức khoẻ và kinh tế.

Nghệ sĩ Thanh Thế đi qua thời điểm thăng hoa trong nghệ thuật.

“Thù lao một suất hát của tôi từ 1-1,5 triệu đồng. Hôm nào hát ba suất tôi được 3 triệu đồng nhưng tôi chỉ nhận một nửa, vì người tổ chức đều là chỗ thân thiết. Thu nhập của tôi khá bấp bênh vì lâu lâu mới có suất hát. Tôi đi hát cho thỏa đam mê với nghề là chính, thù lao từ nghề hát không đủ để tôi chi trả tiền thuê nhà và mọi chi phí sinh hoạt”, bà chia sẻ cát-xê ở tuổi 70.

Khi được hỏi bà lấy đâu ra tiền để trang trải sinh hoạt hàng ngày, năm đó, ở tuổi 70 bà cho biết: “Thi thoảng vẫn có khán giả sống ở nước ngoài gửi về giúp tôi chút đỉnh, còn lại bao nhiêu con trai tôi lo. Đi hát có tiền tôi trả tiền nhà, tháng nào không có thì con trai trả. Tiền gạo tôi tự lo. Mỗi ngày chỉ phải nấu một nồi cơm, thức ăn họ bán sẵn dưới nhà, mạnh ai người ấy tự bới ăn. Hàng năm tôi vẫn nhận được 300.000 đồng cùng bánh, mứt, kẹo từ Hội nghệ sĩ mỗi dịp Tết đến. Một số nghệ sĩ trẻ, khán giả ái mộ trong nước thi thoảng vẫn cho tôi chút tiền”, nữ nghệ sĩ từng tâm sự.

Cuộc sống khó khăn cùng bệnh tật, cô đào một thời cũng từng bộc bạch xót xa: “Thú thật, tôi cũng không biết tính sao, cuộc sống tới đâu hay tới đó. Nhiều lúc tôi nằm vái trời Phật cho tôi ngủ một giấc rồi đi luôn cho khỏe. Tôi sợ cảnh ốm đau, bệnh tật nằm một chỗ lắm”.

Tuổi xế chiều, ở trọ sát nghĩa trang, quên nhiều thứ nhưng không quên tuồng.

Đến năm 2019, con trai nghệ sĩ chia sẻ với truyền thông rằng bà bị té chấn thương đầu, dẫn đến vỡ mạch máu não. Sau đó sức khoẻ bà sa sút hẳn và không còn đi hát được nữa.

Trong bài chia sẻ với truyền thông năm 2022, con gái nghệ sĩ Thanh Thế – cho biết vì nhiều bệnh, đặc biệt là bệnh tim của mẹ chưa được chữa trị hoàn toàn nên không thể để bà đau buồn hay xúc động. Thêm nữa, bà mắc chứng nhớ nhớ quên quên, tình trạng thường gặp ở những người lớn tuổi. Chính vì thế, dù sức khỏe ổn định, sinh hoạt bình thường nhưng đôi lúc bà cũng có những hành động không kiểm soát.

“Có khi mẹ lấy đồ đem giấu, giấu rồi tìm không ra, nên người nhà phải thường xuyên để ý tới bà. Đặc biệt, phải dẹp hết vật nhọn, sắc bén để không làm bà bị thương. Thỉnh thoảng, mẹ còn lấy tiền ra đếm, đếm rồi cất đi, có lúc lại giấu mất. Vậy nên ở nhà, tôi phải đổi nhiều tiền lẻ cho mẹ bỏ túi”, con gái nghệ sĩ Thanh Thế nói.

Con gái nghệ sĩ Thanh Thế cho biết, năm 2021, chị đưa mẹ về Hóc Môn sống với mình để tiện chăm sóc. Khi đó, trí nhớ của bà phần nào đã suy giảm, không thể nhớ rõ những chuyện đã được thấy, được nghe. Mẹ của chị hay mất ngủ, có lúc phải dùng đến thuốc mới có thể chợp mắt.

“Sức khỏe của mẹ cũng đang ổn định nên gia đình không biết có nên điều trị bệnh tim tiếp tục không vì sợ khi can thiệp phẫu thuật, bà sẽ yếu đi. Hiện bà ăn uống khỏe. Mỗi ngày thức dậy thì ăn sáng, uống sữa, xem tivi, đến tối cũng phải gọi đi ngủ, bà mới chịu đi. Thấy mẹ vẫn còn sức khỏe, tôi cũng an ủi phần nào. Tuy nhiên, có khi bà cũng không nhận thức được hành vi của mình, có lúc leo trèo, la khóc…”, con gái nữ nghệ sĩ tâm sự.

Nghệ sĩ Thanh Thế mân mê bộ trang phục đi diễn (Ảnh: Mộc Khải).

Con gái nghệ sĩ Thanh Thế xác nhận, dẫu đã quên mọi thứ nhưng mẹ của chị vẫn không quên tuồng. Mỗi ngày, bà hát hết bài này đến bài khác, dù thường hay lẫn lộn, đang hát vai này thì nhảy qua vai khác, hát tuồng nọ thì nhầm qua tuồng kia. Đặc biệt, tuy bị đau xương khớp nhưng nghệ sĩ Thanh Thế vẫn thích múa bộ.

Nhiều đêm, thấy con gái đi diễn, nghệ sĩ Thanh Thế cũng đập cửa, đòi đi theo. Có lúc bà còn khóc vì sợ người ta giấu mất đồ diễn của mình… Đôi khi nữ nghệ sĩ trầm ngâm mân mê bộ trang phục đi diễn trên tay, đủ thấy nữ nghệ sĩ dành tình cảm cho bộ môn này thế nào, đúng như câu “đã mang lấy cái thân tằm, không vương tơ nữa cũng nằm trong tơ”. Bà từng nói: “Tôi là người trong nghề nên lúc nào cũng thương nghề, không bao giờ quên nghề cả. Nhiều khi nhớ nghề lắm chứ nhưng tuổi già nên mình phải chịu thôi”.

Hồi 4/2022, Phi Phụng, Phương Dung cùng nhóm Ngũ long du ký đến thăm vị tiền bối Thanh Thế cũng xác nhận ở tuổi U80, bà đi đứng khó khăn, không còn minh mẫn, chỉ quanh quẩn ở nhà. Ngôi nhà thuê gần nghĩa trang để tiền thuê rẻ.

Phi Phụng trong lần đến thăm nghệ sĩ Thanh Thế.

“Cô Thế đang sống tại khu trọ sát bên một nghĩa trang ở Hóc Môn (TP.HCM) cùng con cháu. Cô ấy còn một người con gái, cũng đi hát kiếm tiền nhưng rất bấp bênh. Sức khỏe cô Thế cũng yếu rồi, chân yếu nên muốn đi đâu phải nhờ người khác cõng hoặc dìu đi. Cô ấy bị lẫn, nói chuyện không rõ ràng nữa. Lần gặp gỡ gần đây, tôi thấy cô ốm đi nhiều. Mọi sinh hoạt của bà đều do con gái hỗ trợ. Cô ấy tâm sự với tôi rất nhớ nghề”, Phi Phụng tiết lộ.

Tuy hay quên nhưng bà xã cố nghệ sĩ Bữu Truyện vẫn thuộc nằm lòng những vở tuồng kinh điển. Trong buổi gặp gỡ với nhóm Ngũ long du ký, nghệ sĩ Thanh Thế gây bất ngờ khi hát hồ quảng, múa nhuần nhuyễn khi hóa thân thành nữ tướng Phàn Lê Huê. Từng động tác, điệu bộ của bà vẫn thuần thục, bất chấp tuổi già và sức khoẻ ngày một yếu đi.