“Đi Tây có sướng như Tây”? Đó là câu hỏi mà nhiều người Việt, không chỉ ở trong nước mà cả ở nước ngoài, muốn có câu trả lời thỏa đáng.

Ông Trần Mạnh Thái, một người Việt đang sinh sống ở thủ đô Berlin (CHLB Đức) có những chia sẻ chân tình trong khi tìm cách trả lời câu hỏi nói trên. Bài viết “Đi Tây có sướng như Tây” được đăng trên BBC phản ánh quan điểm riêng của tác giả.

Sau đây là trích lược bài viết của ông Trần Mạnh Thái:

Nhiều người như tôi (ông Trần Mạnh Thái) sang Đức từ thời Đông Đức đến nay cũng đã trên dưới 35 năm, người sang muộn hơn thì cũng đã trên dưới 25 năm.
Sau gần nửa cuộc đời son trẻ nhìn lại, chúng ta thấy mình có được “sướng như Tây” hay chưa?
Bằng sự cần cù chịu khó của người Việt, nhiều người trong chúng ta đã tích lũy được từ sự lao động cực nhọc một số tài sản cho gia đình có thể nói là giàu có hơn người Đức ở hạng trung bình.
Vài người có số tài sản hàng vài triệu tiền Tây, cá biệt một số ít thấy báo chí đưa tin có hàng chục, thậm chí hàng trăm triệu tiền Tây. Vậy thì số ít này rõ ràng giàu có hơn rất nhiều người Tây ở cả trung và thượng tầng xã hội (đỉnh thì người Việt mình leo chưa tới).

Định nghĩa “sung sướng”
Vậy những người được đánh giá là giàu hơn Tây này đã sướng hơn Tây chưa? Mà định nghĩa chữ “sung sướng” như thế nào cho phù hợp với số đông dân chúng?
Trước tiên tôi muốn đề cập đến một số người sang Đức sau ngày nước Đức thống nhất.

Những người này đến hôm nay vẫn mơ giấc mơ được đi Tây để đổi đời, để được “sướng như Tây”. Khi sang Đức, họ ở tạm trong trại tị nạn. Nếu không hoặc chưa được cấp quyền tạm trú để ra sống ở ngoài, thì họ cũng được chính quyền Đức chu cấp cho nhà ở, áo quần, tiền ăn uống sinh hoạt đầy đủ.
Hàng ngày họ không phải lao động để mưu sinh và cơm họ ăn thì không phải độn khoai sắn: trên mâm có đủ cả thịt cá và bia bọt. Đối với họ thế là “sướng như Tây” và hơn ở ta (nơi họ ra đi) nhiều rồi.
Một vài người có hoàn cảnh ở Việt Nam không đến nỗi nào, nhưng lại nghĩ sang Đức sẽ sung sướng hơn ở nhà nên cũng vay mượn lãi cao để “đi Tây”. Sang đến nơi, họ không được cấp quyền tạm trú vì bị bác đơn xin tị nạn. Sống trong trại tị nạn thì gò bó và không bằng khi họ ở Việt Nam. Đi làm thêm (làm chui) thì vất vả và số tiền kiếm được không như họ nghĩ nên sinh ra chán nản. Và họ không cảm thấy “sướng như Tây”.

Một số ít xin tự nguyện hồi hương, một số tìm mọi cách vay mượn tiền xoay sở để có được quyền tạm trú ra sống ở bên ngoài (không phải ai cũng làm được). Một số lại quay ra làm những việc phạm pháp như buôn bán thuốc lá lậu… để nhanh có tiền hay mong nhanh giàu có.
Phải công bằng mà nói trong số những người phạm pháp cũng có nhiều người hoàn cảnh nghèo khổ ở Việt Nam ra đi, phải kiếm tiền nhanh bằng mọi giá để trả những khoản nợ “vay nóng” với lãi suất cao đang hàng ngày đè lên đầu, lên cổ họ.
Nhiều người trong số này nói với tôi rằng họ không ngờ “đi Tây” lại khổ đến thế.

So sánh “bình dân”
Bây giờ chúng ta quan sát những người Việt rất bình thường ở mức trung bình vốn chiếm số đông trong cộng đồng người Việt ở Đức… và có thu nhập bằng hoặc hơn người Đức trung bình xem họ có sướng như Tây không nhé!
Đối với người Đức bình thường, khi ngoài rạp chiếu một bộ phim hay, thì họ háo hức cùng gia đình hay bạn bè thu xếp thời gian đi xem. Chuyện rất bình thường. Người Việt ta ít thấy có thói quen đó.
Khi có buổi hoà nhạc hay một ban nhạc được yêu thích biểu diễn live ở sân khấu hay nhà hát nào đó, người Đức kháo nhau, truyền tay nhau những tờ rơi quảng cáo và thông báo cho nhau hẹn đặt mua vé và cùng nhau đi xem, hoà mình vào không khí, giai điệu của những buổi sinh hoạt nghệ thuật như vậy. Ít thấy người Việt có mặt tham gia những sinh hoạt này.

Người Việt máu mê đá bóng không phải hạng vừa. Khi có những giải bóng đá Thế giới hay Châu Âu hay Bundesliga (giải Ngoại hạng CHLB Đức)…, ở trong các khu chợ Việt rất náo nhiệt, nhưng vào sân vận động của Đức thì tìm bằng ống nhòm cũng khó thấy có người Việt đi xem. Không khí và cảm nhận ở sân vận động khác rất nhiều trước bàn bia và màn hình phẳng!

Những buổi mở cửa các sinh hoạt ngoài trời tại các công viên hay khu vực vui chơi giải trí cuối tuần, bãi cát cạnh bến nước, Sở thú, vườn hoa, hội chợ… tràn ngập người Đức đến thưởng thức thời gian thư giãn sau một tuần làm việc mệt mỏi. Họ không diện những bộ quần áo đẹp đến những chỗ như vậy để tạo dáng chụp ảnh. Họ đến chỉ đơn giản để cho trẻ con thoải mái chạy nhảy, vui đùa.

Người lớn thì nằm lim dim tận hưởng không khí thoáng mát hay đọc một cuốn truyện ngắn hoặc nói với nhau dăm ba câu chuyện vui vẻ hay hoà vào dòng người chảy hội, hoặc đứng uống với nhau dăm ba cốc bia. Lớp trẻ thanh niên thì đàn ca, hay vui đùa, tham gia các trò vui chơi giải trí. Còn các cặp tình nhân thì say đắm bên nhau…
Họ đến để được hoà mình vào thiên nhiên, được sống trong một bầu không khí vui tươi. Họ đến đơn giản là để tận hưởng thư giãn cuối tuần. Nhìn quanh tôi thấy rất ít người Việt có mặt trong những chỗ như vậy.

“Chém gió, múa quạt”

Chúng ta “đi Tây”đã lâu rồi, sống trong xã hội Tây cũng đã lâu. Trong nhiều gia đình, thậm chí con cái nói chuyện với nhau toàn bằng tiếng Tây. Nhiều người có nhiều “tiền Tây” hơn nhiều gia đình Tây trung bình. Vậy lẽ ra họ phải sướng như Tây hay hơn Tây chứ nhỉ?
Hay quan niệm “sung sướng” của chúng ta chỉ là những bữa tiệc cuối tuần mà thường thì chuẩn bị nấu nướng cho 20 người ăn, trong khi khách mời chỉ có 10 người?
Sau khi no xôi chán chè thì các ông một là quay ra “chém gió” hai là “múa quạt“ tá lả, còn các bà thì buôn dưa lê, tán chuyện “trên trời dưới bể”, khoe con cái, khoe giàu sang, hàng hiệu…
Hoặc chúng ta cho rằng sướng là khi đeo trang sức, mặc quần áo, giầy dép… “hàng hiệu“ trị giá vài ba đến vài chục nghìn tiền Tây trên người, cưỡi trên con xe trên trăm nghìn tiền Tây, ở trong những ngôi nhà vài trăm nghìn tiền Tây là sướng?

Quan niệm của lớp trẻ
Mỗi người có quan niệm sướng, khổ khác nhau. Nhưng nhìn vào thế hệ thứ hai sinh ra và lớn lên tại Đức thì thấy các cháu có quan niệm về lĩnh vực này khác hẳn chúng ta.
Còn nhớ, khi các con tôi còn nhỏ, vợ chồng tôi vừa làm quán vừa có cửa hàng bán quần áo. Nhưng vì sẵn có “hoa chân“ (tính thích đi du lịch), máu “bát ngát“ trong người như bạn bè hay nói, nên vợ chồng tôi thường cùng các cháu “Trên từng cây số”…Vất vả nhưng giờ khi các con trưởng thành ra khỏi nhà thì lại thấy may mắn là hồi đó nhờ có “hoa chân“ nên đã cùng các con được hưởng những thú vui của Tây.
Bây giờ có muốn cũng khó có thể thường xuyên cùng các con đi dã ngoại được nữa! Phải cảm ơn các con vì chúng thích đi, đòi đi thì mình mới được hưởng lây theo sở thích của các con. Thời gian trôi đi không thể quay lại được…
Nhiều người tích lũy hay vay ngân hàng tiền mua được nhà riêng để ở, mua được nhà để cho Tây thuê có thêm thu nhập. Khi nói chuyện với con cái là sẽ để lại cho con lớn cái nhà này, con bé ngôi nhà kia… Các cháu nói rất thật và thẳng thắn với bố mẹ: “Bố mẹ cứ giữ lấy mà dùng, chúng con không cần đến. Chúng con sẽ tự đi làm có thu nhập và tự lo được cho cuộc sống của mình“.

Đừng nghĩ các cháu không biết quý trọng tấm lòng của cha mẹ. Đó là do các cháu được nhà trường Tây dạy cho ý thức tự lập, không phụ thuộc nhờ vả ngay từ khi còn ở nhà trẻ.
Vậy khi các cháu lớn ra khỏi nhà hết và có cuộc sống riêng thì chỉ còn hai ông bà ở với nhau trong ngôi nhà rộng lớn với nhiều tiện nghi và đồ dùng sang trọng…

Cần thay đổi tư duy
Nhưng tuổi già ập đến kéo theo một đống bệnh tật mà ngày còn trẻ do mải lo kiếm tiền, cố tình “hoãn binh” lại không dám bớt thời gian để đi khám, phát hiện ra bệnh để sớm chữa trị.
Cũng có người biết mình có bệnh nhưng chỉ đối phó bằng nhiều cách chữa trị tạm thời kiểu “hoãn binh” vì lý do không có thời gian đi chữa bệnh. Thôi để khi nào rảnh rỗi có thời gian khám chữa sau cũng được, bây giờ phải kiếm tiền đã, ai làm hộ được cho.

Thuê người thì phải trả tiền công, thời buổi khó khăn tiếc tiền lắm… Đến lúc này chúng ta không thể quay ngược dòng thời gian để làm lại những việc với câu tiếc nuối nơi cửa miệng “giá như…” được nữa. Vậy thì chúng ta có sướng như Tây hay chưa?quán trong khu chợ Đồng Xuân, Berlin
Người Việt làm nghề tự kinh doanh ở Đức thì làm gì có thời gian! Bán lẻ thì suốt cả tuần mải lo “cày bừa“. Nếu không làm nghề dịch vụ, được ngày Chủ Nhật nghỉ làm thì phải dành thời gian cho bao nhiêu việc khác.
Người làm dịch vụ như quán xá hay hoa tươi thì không có ngày Chủ Nhật. Những người làm nghề bán sỉ (giao hàng) thì không có Thứ Bảy và Chủ Nhật. Nếu được nghỉ một ngày trong tuần thì đó là ngày để giải quyết các việc của công sở chính quyền, con cái, nhà trường, mua sắm…. Nói chung là không có thời gian “thừa” để đi khám bệnh, nếu căn bệnh chưa quật ngã chúng ta.

Vậy thì những người được gọi là thành đạt hay như vài người gọi là “Đại gia” có sướng như Tây hay sướng hơn những người Tây có thu nhập trung bình dù chỉ đủ ăn hay không?
Đến khi nào chúng ta mới thay đổi được cách nghĩ để tự tạo cho chúng ta một “cuộc sống“ thực sự cho ra sống: cho mình, cho người bạn đời đã vất vả, lăn lộn với mình suốt mấy chục năm qua? Đến khi nào chúng ta, những người đang sống tại trời Tây, mới thôi nếp nghĩ làm hộ, lo hộ, bảo hộ quá đáng cho con cái mình? Thực ra, làm như vậy là vô tình làm hỏng con mình.
Nên nhớ quỹ thời gian của chúng ta (của thế hệ thứ nhất U 55, U 60) không còn nhiều nữa! Vậy thì chúng ta “đi Tây”nhưng đã “sướng như Tây” hay chưa?

Minh Châu (BT)