Ngày đó, Ái Vân nổi tiếng tới mức, bất kể cô xuất hiện ở đâu, làm gì cũng thành một sự kiện, nên khán giả thường quen gọi Ái Vân là “sự kiện Ái Vân”.
Mỹ nhân xinh đẹp với giọng hát vạn người mê
Ái Vân sinh năm 1954 trong một gia đình có truyền thống nghệ thuật ở phố Huế, Hà Nội. Mẹ cô là nghệ sĩ cải lương Ái Liên còn bố là ông Hà Quang Định, chủ hãng Việt Film (Hãng phim tư nhân đầu tiên tại Việt Nam).
Nhờ được sinh ra trong một gia đình có truyền thống nghệ thuật nên ngay từ nhỏ, Ái Vân đã tiếp xúc với âm nhạc. Cô từng kể lại rằng, mẹ cô là người Bắc, nhưng lại hát bằng giọng Nam, cả cải lương lẫn tân nhạc. Vì thế, Ái Vân sớm tiếp thu được những lối hát trữ tình của mẹ, để hình thành nên giọng hát ngọt ngào sau này.
Ái Vân trong phim Chị Nhung
Bố Ái Vân tuy không phải nghệ sĩ nhưng lại rất đam mê âm nhạc và yêu thích giới nghệ sĩ nên hỗ trợ hết mình cho con gái theo đuổi nghệ thuật. Từ nhỏ, cô đã đi ca hát và còn tham gia đóng phim.
Bởi vậy, khác với những ca sĩ cùng thời, Ái Vân còn nổi tiếng trên cả màn ảnh. Bộ phim Chị Nhung do cô thủ vai chính thành công rực rỡ, kéo theo tên tuổi nữ nghệ sĩ nổi danh khắp chốn, có độ phủ sóng và tầm ảnh hưởng cao tới khán giả.
Từ năm 1971, khi mới 17 tuổi, Ái Vân đã tham gia làm kịch ngắn cho đài truyền hình. Sau đó, cô vào Nam tham gia Đoàn ca múa Bông Sen. Nhờ giọng nói chuẩn chỉ, Ái Vân được kiêm thêm phát thanh viên đài phát thanh.
Tới năm 1976, Ái Vân ra học Nhạc viện Hà Nội và sau khi tốt nghiệp về công tác tại Nhà hát Nhạc nhẹ Việt Nam năm 1979.
Ái Vân thuộc lứa ca sĩ được đào tạo bài bản về thanh nhạc, lại có nền tảng nghệ thuật dân gian từ gia đình nên hát rất hay, không những kỹ thuật mà còn truyền cảm. Cô sở hữu chất giọng light lirico soprano cao, sáng, bay cùng âm sắc vô cùng đặc biệt.
Nhờ đó, Ái Vân từ trẻ đã được đông đảo khán giả ái mộ. Cô chính là một trong những ca sĩ nhạc nhẹ đầu tiên của miền Bắc sau 1975 thành công vang dội, tiếng hát phủ khắp các đài phát thanh qua những ca khúc như Bài ca xây dựng, Triệu bông hồng…
Tấm hình Ái Vân thường được thanh niên ngày ấy mang theo
Điểm đặc biệt ở Ái Vân là cô không chỉ hát hay mà còn sở hữu nhan sắc mỹ nhân vạn người mê. Giọng hát cả ngoại hình của Ái Vân đạt sự tương đồng hiếm có, đẹp toàn vẹn. Nhờ đó, cô càng nổi danh và được đông đảo khán giả ái mộ. Nhiều lớp thanh niên ngày ấy thường để hình Ái Vân trong áo để thi thoảng lại lôi ra ngắm. Ái Vân nổi tiếng tới mức, bất kể cô xuất hiện ở đâu, làm gì cũng thành một sự kiện nên khán giả thường quen gọi Ái Vân là “sự kiện Ái Vân”. Chẳng hạn, việc Ái Vân đạp xe quanh Hồ Hoàn Kiếm cũng là một sự kiện được mọi người chú ý.
Năm 1982, Ái Vân sang Đức tham gia Liên hoan Âm nhạc quốc tế Dresden và đoạt giải thưởng lớn. Đây là giải thưởng nhạc nhẹ đầu tiên của một ca sĩ Việt Nam trên đấu trường quốc tế. Sau đó, cô đi diễn nhiều nơi trên thế giới.
Nếu xem Ái Vân trình diễn tại Liên hoan Âm nhạc quốc tế Dresden, có thể thấy rõ vì sao cô lại đoạt giải. Ở Ái Vân lúc ấy là một giọng hát chín muồi về âm sắc lẫn kỹ thuật.
Chẳng hạn, ở phần trình diễn Bài ca xây dựng, lúc đầu Ái Vân hát giọng ngực nhiều, hơi bạch thanh nhưng sau đó chuyển sang head voice vô cùng mượt mà, mixed voice vượt xa thế hệ ca sĩ ngày nay. Ái Vân chuyển giọng rất đẹp, head voice không bị lạc so với quãng thấp, hát thoải mái, dễ chịu. Để có lực hát như Ái Vân không hề dễ dàng. Câu hát “này em thân yêu ơi” rất khó với giọng nữ cao vì nó nằm trên quãng cận cao, dùng chest voice không tới mà head voice lại thấp quá, nhưng Ái Vân vẫn hát mượt như nhung, sáng choang. Sau này không giọng nữ nào hát Bài ca xây dựng đạt như Ái Vân.
Sau năm 1990, Ái Vân sang nước ngoài định cư và cũng thành công vang dội tại hải ngoại. Cô vừa bước vào thử giọng và cất tiếng hát đã được giám đốc trung tâm băng nhạc đồng ý ký hợp đồng thu âm và ghi hình.
Không chỉ hát hay, Ái Vân còn diễn xuất rất tốt, lại múa đẹp nên đảm nhiệm được những màn ca múa tạp kỹ phức tạp trên sân khấu hải ngoại.
Điều khiến Ái Vân khác biệt với các ca sĩ hải ngoại khác là cô chuyên trị dòng nhạc dân ca Bắc Bộ, với âm hưởng quan họ, ca trù. Trên sân khấu Thúy Nga, cô hóa thân vào nhiều nhân vật như Thúy Kiều, Thị Mầu… Ngoài ra, Ái Vân cũng hát nhạc nhẹ rất hay. Ái Vân cũng chính là ca sĩ đầu tiên nâng đỡ Chí Tài trong những ngày đầu chuyển từ nhạc công sang diễn viên.
Đời tư trắc trở, tình duyên lận đận nhưng vẫn tìm được bến đỗ hạnh phúc
Thành công và xinh đẹp trên sân khấu nhưng Ái Vân lại có đời tư khá bi kịch. Cô từng trải qua hai đời chồng trước khi sang hải ngoại. Trong đó, cuộc hôn nhân với người chồng thứ hai để lại cho cô nhiều sóng gió, đau khổ.
Vì quá đau khổ nên Ái Vân quyết tìm cách sang Đức, bỏ lại cả sự nghiệp đang lên đỉnh cao. Tuy nhiên, quá trình đi nước ngoài của nữ danh ca cũng gặp nhiều trắc trở. Vì một số sự cố nên Ái Vân không được đi. Quá cùng quẫn, cô đã uống thuốc ngủ tự vẫn.
Sau đó, bố Ái Vân đã làm mọi cách để con gái được đi du học. Cuối cùng thì Ái Vân cũng sang được nước Đức trong nỗi đau đớn khi phải bỏ lại con trai nhỏ 4 tuổi ở quê nhà. Sang được Đức nhưng biến cố vẫn liên tục ập đến với Ái Vân. Cô phải ngừng việc học, xách vali lao ra đường kiếm sống.
Gương mắt Ái Vân luôn phảng phất nét buồn
Năm 2000, khi sự nghiệp đã đi vào ổn định thì Ái Vân lại bất ngờ phát hiện mình bị ung thư, phải hóa trị. Từ đó, cô buộc phải lui khỏi sân khấu để tĩnh dưỡng sức khỏe.
Hiện tại, Ái Vân đã rời khỏi sân khấu Cô sống yên bình bên người chồng thứ ba là một kỹ sư tin học và có với nhau thêm một con gái. Con trai chung với chồng cũ cũng sống tại Mỹ cùng Ái Vân.
Thi thoảng Ái Vân vẫn về lại Hà Nội, mảnh đất nơi cô sinh ra, lớn lên và gặt hái vô số thành công đầu đời. Những lần thăm Hà Nội, cảm xúc trong Ái Vân lại dạt dào khi nhớ về những kỷ niệm xưa cũ. Đặc biệt, cô vẫn giữ mối quan hệ tốt đẹp với những bạn bè đồng nghiệp năm xưa tại Hà Nội.