Canada áp dụng hệ thống đăng ký số bảo hiểm xã hội (SIN) để kiểm soát tài sản và thu nhập của công dân.

Trao đổi với phóng viên TTXVN tại Ottawa về vấn đề kiểm soát tài sản, thu nhập, ông Mỹ.H. Nguyễn, Giám Đốc điều hành Công ty CompAcc Financial & Consulting Group Inc, cho biết Canada áp dụng hệ thống đăng ký số bảo hiểm xã hội (SIN).

Một số SIN chỉ được cấp duy nhất cho một người. Tất cả mọi hoạt động tài chính của một người như vay tiền của ngân hàng, mở tài khoản ngân hàng, đi làm việc, xin thẻ tín dụng…đều phải qua số SIN.

Thông qua hệ thống SIN, Cơ quan Thuế Canada (CRA) biết được số tiền một người có trong ngân hàng với các đề mục rõ ràng (như vay bao nhiều tiền của ngân hàng để mua nhà). Ngoài ra, khi khai thuế, CRA cũng biết địa chỉ của người đó, trị giá của căn nhà và thời điểm mua…

Tóm lại, tuy Canada không có cơ chế hay luật kê khai tài sản, nhưng các cơ quan chức năng sẽ dễ dàng điều tra tài sản của một cá nhân. Các mức phạt cho hành vi che giấu tài sản là rất nặng nên ít người dám khai man.

Ông cho biết Canada hiện không có luật hay cơ chế kiểm soát tài sản của người dân nói chung hay nhân viên nhà nước nói riêng. Việc kiểm soát tài sản chỉ xảy ra khi CRA nghi ngờ cá nhân đó trốn thuế.

Về vấn đề này, ông Vinny Chung, chuyên gia điện toán, Bộ Quốc phòng Canada, cho biết tại nước này, chính phủ nắm vai trò chủ quản trong kiểm soát tài chính qua hệ thống dữ liệu thông tin, vận hành bằng quy định pháp lý chặt chẽ.

Hệ thống này tiếp cận với công dân qua quy định khai báo thu nhập hằng năm trên nguyên tắc tự nguyện. CRA được quyền tiếp cận thông tin đầu tư chứng khoán, tài khoản tiết kiệm, thẻ tín dụng…để đối chứng với thu nhập.

Theo ông Vinny Chung, nạn tham nhũng thường xảy ra ở những cơ quan như quốc phòng, công an, thuế vụ. Công chức làm việc tại những cơ quan này phải chịu giám sát chặt chẽ hơn về an ninh, sinh hoạt và tài chính.

Mức lương tốt và ổn định dành cho công chức là yếu tố chính phòng chống nạn “tham nhũng vặt”. Các công trình, dự án lớn đều được nhiều hệ thống chức năng khác nhau giám sát. Báo chí đóng vai trò quan trọng và hiệu quả trong phòng chống tham nhũng.

Trong năm 2021, Canada xếp hạng 13/180 quốc gia trong phòng chống tham nhũng (Transparency International). Chính phủ nắm rõ thu nhập và chi tiêu để giám sát những hồ sơ có dấu hiệu bất thường. Việc tố giác gian lận qua đường dây nóng đóng góp lớn trong phát hiện tham nhũng.

Về quá trình xây dựng quy định và cơ sở dữ liệu tại Canada, ông Mỹ.H. Nguyễn lưu ý Canada không có một cơ sở riêng để lưu trữ dữ liệu tài sản cá nhân. Với một người, CRA nắm vững thu nhập cá nhân, trong khi ngân hàng sẽ có thông tin về tiền tiết kiệm người đó và thông tin về sở hữu địa ốc sẽ có trong dữ liệu đăng ký của thành phố.

Muốn có được những thông tin này phải được cá nhân cho phép hoặc phải có trát của toà án ra lệnh vì tài sản của một người là vấn đề riêng tư. Trừ khi cá nhân đó làm điều gì mờ ám thì các cơ quan chức năng mới vào cuộc để phòng ngừa nguy cơ người đó tẩu tán tài sản.

Liên quan vấn đề này, ông Vinny Chung cho biết thêm hoạt động trao đổi thông tin cần thiết giữa các cơ quan chức năng như thống kê, thuế vụ, ngoại giao, an ninh, quốc phòng đều được thực hiện hằng ngày. Dữ liệu thiết yếu cho mọi bộ/ngành vẫn được giữ riêng theo phần mềm lựa chọn.

Mỗi cơ quan có mức độ yêu cầu bảo mật khác nhau, nhưng ứng dụng bảo mật dữ liệu từ chống xâm nhập đến trộn và giải mã khi trao đổi dữ liệu đều được áp dụng kỹ thuật mới nhất. Việc tiếp cận dữ liệu được phân chia rõ ràng qua mức độ bảo mật và cấp tiếp cận của người dùng thông tin.

Việc kiểm tra, giám sát bảo mật được thực hiện hiệu quả qua các nhóm an ninh đặc nhiệm, cảnh báo và ngăn chặn tức thời khi có hoạt động xâm nhập.

Về đề án xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về kiểm soát tài sản, thu nhập tại Việt Nam, ông Mỹ.H. Nguyễn cho rằng Việt Nam cần có một hệ thống cực mạnh về hành chính. Tất cả người dân muốn đi làm phải có mã số cá nhân – tương tự như SIN – và ai cũng phải khai thuế. Mã số này cũng cần để mở tài khoản ngân hàng, kết hợp với hệ thống đăng ký nhà đất, ô tô để kiểm tra tài sản của cá nhân.

Trong khi đó, ông Vinny Chung gợi ý về việc tham vấn các công ty có uy tín trên thế giới để tạo nền tảng vững chắc. Theo ông, Việt Nam có thể thu thuế trước ở mức độ cao đối với việc chuyển nhượng bất động sản và hoàn trả lại theo quy định lợi tức để khuyến khích người nộp thuế khai báo cuối năm.

Ông cũng nhấn mạnh cơ sở dữ liệu điện toán hóa không chỉ vận hành hiệu quả hoạt động thu thuế, phòng chống tham nhũng mà còn phục vụ công tác thống kê, quy hoạch, ước đoán chính xác với những mô hình khoa học tiên tiến.

Ông Vinny Chung cũng bày tỏ ủng hộ quyết tâm của Việt Nam trong phòng chống tham nhũng, kêu gọi người dân ý thức bài trừ và tham gia phòng chống tham nhũng; sớm hoàn thiện chính phủ điện tử để minh bạch và phát hiện tham nhũng.

Ông cũng gợi ý về việc tạo cổng thông tin công bố kết quả chống tham nhũng, có chế độ đãi ngộ thỏa đáng cho viên chức, công chức.

Bộ phận điều tra phòng chống tham nhũng phải độc lập, đủ phương tiện, chức năng và được giám sát chặt chẽ. Ngoài ra, việc sử dụng tiền mặt nên được giảm thiểu và thay bằng chuyển khoản để gia tăng tính minh bạch của dòng tiền, an toàn và tiện ích./.