Có một nền giáo dục Nhật Bản đầy thú vị: Cấm dùng điện thoại, giáo viên không được mời học sinh ra khỏi lớp

Ngoài nền kinh tế hùng mạnh, Nhật Bản còn được nhắc đến như một biểu tượng về hệ thống giáo dục chất lượng, tiên tiến. Trong tôn chỉ giáo dục của mình, người Nhật luôn quan niệm con người là nguồn lao động của đất nước, muốn đất nước phát triển thì phải đào tạo một nguồn lực chất lượng. Do đó, Nhật Bản đã đầu tư mạnh mẽ vào giáo dục.

Kumiko Makihara – tác giả cuốn sách nổi tiếng Dear Diary Boy, đã có 1 bài đăng chia sẻ về nền giáo dục Nhật trên trang Washington Post. Nhờ những điều tuyệt vời mà giáo dục Nhật mang lại nên khi đi du học Mỹ, con trai của bà có thể đối mặt với bất cứ thử thách. Đó là những minh chứng rõ nhất cho sự phát triển của nền giáo dục Nhật Bản. Vậy điều gì làm nên những điểm đặc biệt của giáo dục Nhật?

01. Học thêm rất phổ biến

Thật không lấy làm lạ khi việc học thêm ở Nhật Bản lại rất phổ biến. Khi học cấp một, học sinh Nhật đã phải tham gia những khóa học bổ túc, tăng cường, phụ đào nhằm chuẩn bị kiến thức tốt nhất cho những kỳ thi quan trọng trong cuộc đời.

Vì trung bình một ngày học tại trường kéo dài 6-8 giờ, nên các lớp học thêm thường được tổ chức vào buổi tối, chủ nhật hoặc ngày lễ. Khung cảnh phổ biến trên đường sá Nhật Bản vào buổi tối là học sinh vội vã trở về nhà sau giờ học thêm.

02. Trường luyện thi Juku

Juku (hay còn gọi là trường luyện thi) rất phổ biến tại Nhật Bản. Đa phần học viên đều đến từ trường trung học cơ sở, trung học phổ thông. Các em học tập tại đây để chuẩn bị cho những kỳ thi “trọng đại” của mình. Các lớp học Juku thường được tổ chức từ ba đến bốn lần một tuần.

Có hai dạng trường Juku. Thứ nhất là trường học thuật. Đây là nơi giáo viên sẽ ôn luyện cho học viên tất cả kiến thức được dạy ở trường phổ thông hoặc cung cấp tài liệu nâng cao. Thứ hai là trường phi học thuật – nơi phát triển và bộc lộ tài năng cho học sinh. Tại đây, họ có thể lựa chọn chương trình học dựa theo khả năng hoặc sở thích cá nhân bao gồm: Nghệ thuật cắm hoa Ikebana, Judo, trà đạo, biểu diễn sân khấu, ca hát, các trò chơi cờ bàn…

03. Dạy về đạo đức chính là cốt lõi

Nhật Bản trở thành một nước có nền giáo dục tiên tiến là nhờ thực hiện tiêu chí giáo dục đề cao đạo đức. Giáo dục Nhật Bản vận hành theo nguyên lý “mỗi người học sẽ trở thành một cá nhân hoàn thiện đạo đức”. Do đó, họ luôn nhắm tới thực hiện xã hội ở đó từng công dân có thể mài giũa nhân cách bản thân.

Một minh chứng rõ nét nhất cho việc coi trọng đạo đức của người Nhật chính là vào sau trận động đất năm 2011. Thay vì chen lấn xô đẩy, tranh giành khẩu phần ăn trong các cuộc cứu trợ, người Nhật lại nhường nhịn nhau, kiên nhẫn xếp hàng chờ đợi thực phẩm, đồ dùng tiếp tế.

Chuyên gia giáo dục Bassey Ubong của Nigeria khi nghiên cứu giáo dục Nhật Bản đã phát biểu rằng: “Đạo đức còn có nghĩa là ý thức tuân thủ kỷ luật cao độ được phản ánh thông qua quan niệm xem giáo dục là một con đường dẫn đến cuộc sống tốt đẹp hơn. Từ đó thanh niên tích cực học tập, tuân theo các chuẩn mực về tôn trọng mọi người xung quanh và tham gia đóng góp nhằm giảm thiểu tỉ lệ thất nghiệp, ai nấy đều tốt nghiệp và có việc làm”.

04. Cấm sử dụng điện thoại

Vấn đề sử dụng điện thoại tại trường học Nhật Bản được quản lý rất nghiêm ngặt. Họ có thể dùng điện thoại ở bất cứ đâu trước khi vào trường, giữa các giờ học hoặc sau khi học xong, nhưng việc sử dụng trong giờ là không được phép. Nếu phát hiện học sinh dùng điện thoại tại khu vực không được phép, giáo viên có quyền tịch thu.

05. Tỷ lệ học sinh đi học đầy đủ, đúng giờ ở Nhật Bản lên đến 99,99%

Có lẽ chúng ta ai cũng từng trốn học một vài lần. Tuy nhiên, điều đó lại là cấm kỵ với học sinh Nhật Bản. Người Nhật rất quan trọng giờ giấc nên việc đi học đúng giờ là một điều được rèn luyện từ nhỏ. Đây là những quy định “bất thành văn” vì vậy tất cả học sinh phải nghiêm túc chấp hành.

06. Đa phần học sinh phải mặc đồng phục tới trường

Ai trong chúng ta ắt hẳn nhìn thấy bộ đồng phục của học sinh Nhật Bản một lần, nhưng ít ai biết rằng việc mặc đồng phục đến trường là một điều cần thiết nếu không muốn nói là bắt buộc tại đây. Một số trường sẽ có đồng phục riêng, còn lại sẽ mặc mẫu đồng phục truyền thống phổ biến. Sở dĩ có quy định này là họ xem việc mặc đồng phục giúp loại bỏ rào cả xã hội trong trường học.

07. Không có xe đưa đón học sinh

Không giống như học sinh Mỹ và học sinh ở các nước phương Tây đi xe bus đưa đón tới trường, học sinh Nhật Bản lại không sử dụng phương tiện giao thông này. Các em thường đi bộ, đi xe đạp hoặc sử dụng phương tiện giao thông công cộng như tàu điện ngầm. Để an toàn, học sinh Nhật Bản thường đi thành từng nhóm nhỏ.

08. Giáo viên không được mời học sinh ra khỏi lớp

Việc mời học sinh ra khỏi lớp là điều tối kỵ của giáo dục Nhật. Bởi theo Điều 26 của Hiến Pháp Nhật Bản quy định, “Tất cả mọi người đều có quyền được hưởng nền giáo dục bình đẳng…”. Đây là nguyên nhân khiến các giáo viên ở Nhật Bản không mời học sinh của mình ra khỏi lớp học.

Cũng bởi vì nguyên nhân này nên các thầy, cô giáo giảng dạy ở đây thường có sự kiên nhẫn và bình tĩnh vô cùng lớn khi đứng lớp. Tuy nhiên, quy tắc này cũng sẽ bị phá vỡ trong trường hợp có học sinh phá rối lớp học thường xuyên và liên tục.

09. Trường học bắt đầu khai giảng vào tháng 4

Nếu như Việt Nam khai giảng năm học mới vào tháng 9, thì Nhật Bản lại chọn tháng 4. Ngày tựu trường ở Nhật cũng chính là ngày đầu mùa hoa anh đào nở rộ. Một năm học ở Nhật Bản gồm 3 học kỳ thay vì 2 kỳ như ở Việt Nam. Bên cạnh đó, học sinh Nhật Bản được nghỉ hè tới 6 tuần, thậm chí còn có hai tuần nghỉ đông.

10. Học sinh ăn trong lớp cùng với giáo viên

Ở các nước, việc giáo viên và học sinh ăn cùng nhau là điều khá hiếm thấy, nhưng ở Nhật Bản lại vô cùng phổ biến. Họ ăn cơm cùng nhau để xóa bỏ khoảng cách giữa giáo viên – học sinh và xây dựng mối quan hệ tích cực, gắn bó, hỗ trợ lẫn nhau. Khi dùng bữa, họ có thể trò chuyện về nhiều chủ đề khác nhau. Đây là lúc, giáo viên có thể giải đáp những khúc mắc trong học tập và đời sống của học sinh.

Ngoài ra, hệ thống giáo dục Nhật Bản luôn đảm bảo học sinh được ăn uống lành mạnh và cân bằng. Bữa trưa của học sinh sẽ được nấu theo thực đơn tiêu chuẩn do các chuyên gia chăm sóc sức khỏe và các đầu bếp có chuyên môn yêu cầu. Ngoài ra, bữa trưa trường học phần lớn được làm bằng nguyên liệu tươi sống có nguồn gốc địa phương.

11. Học sinh phải tự dọn dẹp vệ sinh

Học sinh Nhật Bản phải tự dọn dẹp lớp của mình sau những tiết học. Chúng tự lau dọn sạch sẽ các phòng học và nhà vệ sinh. Trong khi làm, các em được chia thành các nhóm nhỏ và luân phiên trực nhật trong năm. Đây là cách để giúp học sinh Nhật rèn luyện khả năng làm việc nhóm, chia sẻ trách nhiệm, và phát triển ý thức tốt hơn đối với việc chăm sóc mọi thứ xung quanh.

12. Dạy về nghệ thuật truyền thống

Học sinh, sinh viên Nhật Bản được dạy về nghệ thuật truyền thống như Shodo (thư pháp Nhật Bản) và haiku (một thể chính của thơ). Shodo liên quan đến chữ Hán viết và ký tự kana với một bàn chải tre bằng mực trên giấy gạo. Nghệ thuật đòi hỏi kiến thức ngôn ngữ và giúp chúng tôn trọng truyền thống văn hóa. Ngoài ra, học sinh Nhật Bản phải tham dự các lớp ngoại khóa sau giờ học.