Nhà báo Simon Kuper của trang FT đã có cuộc trải nghiệm đầy thú vị ở Barcelona. Tại đây, ông được theo dõi, kể về đường hướng phát triển cũng như tầm nhìn của người khổng lồ xứ Catalan về bóng đá trong tương lai.

Một người đàn ông nhỏ bé đội mũ bóng chày, ngồi cao trong chiếc SUV crossover sang trọng, lái xe vào bãi đỗ dành cho cầu thủ tại sân tập ở Barcelona.

Lionel Messi, cầu thủ xuất sắc nhất thế giới, đang đi làm công việc của mình. Chúng tôi đã từng nhìn thấy những cầu thủ bóng đá ở các sân vận động, nhưng thực tế nơi họ dành phần lớn cuộc đời làm việc lại là sân tập, cũng giống như chúng ta đến công ty làm việc hàng ngày vậy. Khu liên hợp Ciutat Esportiva Joan Gamper được đặt theo tên của người sáng lập CLB Barcelona, tọa lạc ở rìa phía tây của thị trấn.

Barcelona lâu nay luôn tranh giành với đại kình địch Real Madrid cho danh hiệu không chính thức, đó là CLB lớn nhất thế giới. Barça đã vô địch Champions League 5 lần và 4 trong số này đến kể từ năm 2006. Hiện tại, Barça đang hướng đến ngôi vương La Liga thứ 26 trong lịch sử. Trận El Clasico tới đây với Real có thể sẽ định đoạt số mệnh nhà vua ở mùa giải này.

Để gặt hái được những thành công vang dội suốt một thời gian dài, đứng đằng sau Messi cùng các đồng đội là một đội ngũ hỗ trợ dữ liệu, phân tích video, bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng hùng hậu và nhiều hơn thế. Barça cũng tuyển mộ các chuyên gia về sân vận động và tiếp cận xã hội. Năm 2017, gã khổng lồ xứ Catalan âm thầm ra mắt trung tâm nghiên cứu đổi mới mang tên “Barcelona Innovation Hub” với nhiệm vụ giúp phát minh ra tương lai của bóng đá. Các nhân viên của trung tâm nghĩ về mọi thứ trong trận đấu từ nước ép củ cải đường cho đến thực tế ảo.

Chủ tịch Josep Maria Bartomeu nói rằng ông coi trung tâm này là dự án quan trọng nhất của Barça. “Những người chơi thể thao trong tương lai sẽ thể hiện tốt hơn nhiều so với những người hiện tại”, Bartomeu nói. Gần đây, bức màn bí mật sau đằng sau sự chuẩn bị của Barça cho tương lai đã được hé lộ. Tôi đã nói chuyện với HLV Ernesto Valverde và ban giám đốc Barça, dành hàng giờ để nói chuyện với các chuyên gia của trung tâm.

Chúng tôi gặp nhau trong lòng của sân Camp Nou, trong quán cà phê của sân băng liền kề và tại trung tâm y tế của CLB. Các quan chức của Barça không nói cho tôi tất cả mọi thứ nhưng họ nói với tôi rất nhiều. Họ biết rằng bóng đá không thể giải quyết được bằng những thuật toán và không có robot nào sánh được với thiên tài Messi. Tất cả những gì họ khao khát là thêm một cái gì đó.

Những đội bóng lớn luôn biết cách nhìn xa trông rộng và ngày càng thông minh hơn. Kể từ khi tiền bản quyền truyền hình bắt đầu xâm nhập vào các trận đấu từ đầu những năm 1990, phần thưởng cho sự chuyên nghiệp không ngừng tăng lên. Tháng 10 năm ngoái, Barça thông báo doanh thu kỷ lục 914 triệu euro (1,039 tỷ USD), trở thành CLB đầu tiên ở bất kỳ môn thể thao nào cán mốc doanh thu 1 tỷ USD. Tất cả các câu lạc bộ hàng đầu hiện nay đều trả lương cho cầu thủ hơn trước rất nhiều, và đổi lại, họ yêu cầu sự cống hiến chưa từng có.

Không rõ liệu trung tâm đổi mới của Barça có phải là xu thế trong bóng đá hay không, bởi các đối thủ của họ tỏ ra vô cùng bí mật về lộ trình phát triển. “Các CLB khác sợ chia sẻ những gì họ biết”, chủ tịch Bartomeu nói. Ignacio Palacios-Huerta, giám đốc của Bilbao và là giáo sư tại trường đại học kinh tế London, cho biết mỗi đội bóng đều có những con người xuất chúng làm nhiệm vụ phân tích dữ liệu. “Ví dụ như Liverpool, đội bóng này có một nhóm gồm 4 hoặc 5 tiến sĩ toán học, vật lý và họ am hiểu về bóng đá”, Ignacio chia sẻ. Nhưng Ignacio ca ngợi Barça vì đã để các chuyên gia ở trung tâm của họ nghiên cứu tự do. Và những đổi mới của Barça, có thể có phạm vi rộng lớn hơn Liverpool.

16 nhân viên của “Barcelona Innovation Hub” có mối quan hệ khăng khít với các quan chức thông qua Barça, truyền bá những đổi mới tốt nhất ra xung quanh CLB. Nhưng trung tâm có nhiều ý nghĩa hơn một công cụ nội bộ đơn thuẩn. “Chúng tôi có phòng thí nghiệm tốt nhất thế giới với 2.500 vận động viên nam và nữ, từ 8 đến 30 tuổi, ở các môn thể thao khác nhau”, Bartomeu tiếp tục.

Barça có nhân lực gồm nam, nữ, trẻ em trong các môn thể thao từ bóng rổ đến khúc côn cầu. Những công ty khởi nghiệp hoặc trường đại học mà Barça hợp tác có thể kiểm tra khả năng của các vận động viên. Đôi khi, nhân viên của Barça giúp hợp tác phát triển một sản phẩm. Nếu bất kỳ công việc nào trong số này dẫn đến một bước đột phá trong việc điều trị chấn thương gân khoeo, thì các vận động viên Barça sẽ được hưởng lợi trước tiên. Sau đó, CLB hi vọng sẽ truyền bá bất kỳ sản phẩm mới nào thông qua các môn thể thao trên toàn cầu. Đó là một phần của ý thức về nghĩa vụ xã hội, đúng với phương châm hoạt động của Barça (Més que un club: Hơn cả một câu lạc bộ), đồng thời họ cũng hi vọng kiếm được tiền từ việc làm này.

Nếu một công ty có thể tiếp thị một sản phẩm như được thử nghiệm tại Barça, CLB sẽ tính phí bản quyền. Hiện giờ, Barça đang lên kế hoạch phát động các quỹ đầu tư với số vốn ban đầu là 125 triệu euro để đầu tư vào các dự án công nghệ và thể thao trên toàn thế giới. CLB không trao đổi nhiều ý tưởng với những đội bóng đối địch, thay vào đó họ tiếp xúc, trao đổi nhiều với các nhượng quyền thương mại thể thao của Mỹ, từ đội bóng bầu dục San Francisco 49ers đến đội bóng rổ Golden State Warriors.

Marta Plana, thành viên hội đồng giám sát trung tâm, nói về việc Barça trở thành “Thung lũng Silicon của thể thao”. Có một sự khác biệt lớn, đó là những thất bại thường xuyên như ở thung lũng Silicon (Mỹ) không được áp dụng ở đây. Với Barça, thua 2 trận liên tiếp là một thảm họa. CLB không thể để sự đổi mới cản trở hiệu suất hôm nay. Tuy nhiên, Barça nghĩ xa hơn hầu hết các đội bóng khác. Các gia đình thương gia người Catalan, những người có truyền thống làm nhân viên hội đồng quản trị, và hầu hết 145.000 thành viên, những người cùng sở hữu câu lạc bộ, hy vọng sẽ gắn bó cả đời ở đây. Họ quan tâm đến những cầu thủ bóng đá của tương lai.

Nhỏ nhắn, mảnh khảnh và tươi cười, Ernesto Valverde dường như là một nhân vật quá nhỏ bé để trở thành huấn luyện viên của một câu lạc bộ khổng lồ. Chưa bao giờ là một siêu sao khi là cầu thủ, Valverde trải qua sự nghiệp huấn luyện ở các CLB tầm trung, trước khi đặt chân tới Barça từ Bilbao năm 2017 ở tuổi 53. Bây giờ, văn phòng làm việc của ông ấy nhìn ra sân tập của đội một Barça, Camp Tito Villanova. Chia sẻ về cách chơi của Barça, Valverde cho biết phong cách chơi cơ bản của đội bóng hầu như không thay đổi từ trận đấu này sang trận đấu khác. Barça đặt mục tiêu tích cực chuyền bóng bên phần sân đối thủ và để mất bóng ở những vị trí nguy hiểm không quá sáu lần một trận đấu, qua đó cho phép đối thủ có 3 đợt tấn công nguy hiểm. Quá 6 lần, điều đó đồng nghĩa cầu thủ Barça chơi không tốt.

Trước mỗi trận đấu, Valverde nói với các học trò của mình nơi các cầu thủ đối phương sẽ thường đứng ở những vị trí trên sân, từ đó chỉ ra khoảng trống có thể khai thác. Dù vậy, ông khẳng định lời khuyên của ông không phải lúc nào cũng chuẩn xác 100%. “Lúc trận đấu bắt đầu luôn chứa đựng đầy bất ngờ bởi bạn không biết đối thủ chuẩn bị gì. Ví dụ có ngày chạm trán Bilbao, chúng tôi trông chờ họ pressing tầm cao nhưng thực tế lại không cao như vậy. Vì thế, chúng tôi đã khởi đầu chuệch choạc”, Valverde tâm sự.

Khi một trận đấu bắt đầu, Valverde gần như chỉ là một người xem. Ông ấy cười nói: “Bóng đá là môn thể thao mà huấn luyện viên có ít ảnh hưởng hơn bất kỳ huấn luyện viên nào trong các môn thể thao khác, bởi vì lúc tôi hét lên với cầu thủ trên sân, anh ta không nghe thấy tôi, và người bên cạnh tôi cũng không luôn. Đây là một môn thể thao liên tục trong đó huấn luyện viên hầu như không có bất kỳ ảnh hưởng nào, hoặc ít nhất là ít hơn nhiều so với trong bóng rổ: chúng tôi chỉ có ba sự thay đổi người, trận đấu không bao giờ dừng lại trừ khi hết giờ. Vì vậy, bóng đá thuộc về các cầu thủ. Trong 45 phút không nghỉ, cầu thủ tự đưa ra quyết định. Tôi phải nói rằng những người cầu thủ xuất sắc phân tích trận đấu tốt hơn tôi”.

Sau đó, Valverde tự sửa lời nói của mình: “Thay vì phân tích, ý tôi muốn nói các cầu thủ hiểu trận đấu hơn tôi. Đó là sự khác biệt. Khi ở trên sân, bạn không thể suy nghĩ, bạn phải thi đấu. Messi là một trường hợp đặc biệt. Cậu ấy dành những phút đầu trận để thấu hiểu”. Trong quãng thời gian ấy, Messi bỏ qua bóng, đi bộ quan sát xung quanh hàng thủ đối phương, cố định từng vị trí của hậu vệ đối phương trong đầu cậu ấy. “Khi trận đấu cứ thế diễn ra, Messi dần tham gia nhiều hơn. Cậu ấy hiểu rõ điểm yếu của đối thủ nằm ở vị trí nào”.

Các cầu thủ Barça yêu cầu được cho lời khuyên rất cụ thể. Ví dụ, Messi đã sút phạt sệt luồn qua hàng rào đối phương thành bàn 2 lần trong năm qua sau khi các nhân viên nói với siêu sao người Argentina rằng các cầu thủ làm hàng rào có thể sẽ nhảy lên. “Đó không phải là dữ liệu. Bạn chỉ thấy trong video rằng đó là mô hình lặp đi lặp lại”, Valverde lý giải. Tuy nhiên, nhà cầm quân người Tây Ban Nha chỉ ra rằng các đối thủ cũng đang nghiên cứu xu hướng của Barça. Khi Barça thực hiện quả đá phạt trực tiếp trước Real Madrid hồi tháng 2, hậu vệ Marcelo đã nằm dài trên cỏ để ngăn chặn cú sút phạt sệt đi dưới chân hàng rào.

Tương tự, các thủ môn của Barça được thông báo về thói quen sút bóng của đối thủ. “HLV thủ môn của chúng tôi đưa ra một video về việc họ thường làm gì khi đứng một mình trước mặt thủ môn. Người thì luôn sút sang hướng này, người thì hướng kia còn có người thích sút trực diện và rất mạnh. Như tiền đạo Iñaki Williams của Bilbao, cậu ta thường sẽ sút rất mạnh và thủ môn chỉ việc đứng trước mặt cậu ta và bắt bóng”.