Câu chuyện kiếm tiền ở Canada qua lời kể của một người Việt đang định cư ở quốc gia này.

Cộng đồng người Việt ở Canada cũng khá là đông đúc, có rất nhiều người trong số họ thành đạt, những người khác thì chưa, vài người thích nghi và hòa nhập rất tốt với cuộc sống ở Canada. Thế nhưng , bên cạnh đó cũng có những người Việt ở Canada đã lâu và vẫn cảm thấy cuộc sống khó khăn về thuế, pháp luật, đòi hỏi cao về trình độ làm việc. Dù sao đi chăng nữa thì Canada cũng là một trong những quốc gia có nền kinh tế phát triển hàng đầu nên nếu ai đó không theo kịp thì quả là khó sống. Muốn có tiền để có điều kiện sống thoải mái thì buộc phải học. Không chỉ học để có bằng cấp, mà học để am hiểu nhiều thứ khác, chẳng hạn về thuế, tài chính, ngân hàng và nhiều thủ tục, quy định chung, tức cả về luật và lệ.

Phần bản thân tôi, tôi đã lựa chọn cách sống cân bằng và tương đối ở mọi mặt. Hiện tại, tôi đã may mắn không còn phải lo làm quần quật kiếm tiền như thời gian mới sang định cư Canada, nên giờ đây tôi đã có thể sống theo sở thích của mình. Về thu nhập ở nước này, cơ bản người lao động được trả lương theo trình độ, thấp nhất là làm việc tay chân, lương căn bản mỗi giờ chỉ tương đương 10,5 USD. Lương kỹ sư tất nhiên cao hơn, từ 50 ngàn USD trở lên mỗi năm, nếu làm quản lý thì 70 ngàn trở lên, lương bác sĩ tối đa là 250 ngàn USD/năm. Làm luật sư thì tùy theo danh tiếng, những luật sư giỏi mà tôi biết có thể đạt khoảng nửa triệu USD một năm.

Nhưng có thu nhập thì phải đóng thuế, mà thuế thu nhập ở Canada được đóng theo nguyên tắc lũy tiến, ví dụ 40 ngàn USD đầu tiên chỉ phải nộp 15%, 40 ngàn kế tiếp nộp 22% và cứ thế mà tăng nữa. Kế đến là thuế HST, tương tự thuế VAT ở Việt Nam. Chưa hết, còn thuế nhà đất, thuế chuyển nhượng tài sản cùng nhiểu thứ thuế khác, cộng toàn bộ lại thì người dân phải đóng đến 48% thu nhập thực tế, Người làm công sau khi đóng đủ thuế thu nhập thực tế mới tính xem còn bao nhiêu tiền để chi tiêu, trả góp tiền mua nhà nên thường chẳng còn bao nhiêu.

Trước đây, tôi đã tốt nghiệp đại học và đi làm ở Việt Nam một thời gian không ngắn với mức lương cũng khá khẩm sơ với mặt bằng chung, nhưng khi sang định cư ở Canada, tất cả đều không còn giá trị. Tất cả. Từ bằng cấp đến kinh nghiệm làm việc lúc còn ở Việt Nam chỉ là con số 0 ở Canada. Tôi đã phải đi làm thêm, phải lau nhà, dọn vệ sinh để kiếm về mức thu nhập chừng 8,5USD/giờ. Sau một khoảng thời gian dài tích cóp, tôi chuyển sang làm thầu xây dựng, sửa chữa nhà, cuộc sống bắt đầu ổn định hơn với thu nhập 12-15USD/giờ. Tôi làm việc này ba năm, cho đến ngày có một người khách hỏi tôi rằng tại sao tôi làm rất tốt nhưng vẫn không giàu. Lúc đó, tôi trả lời rằng tôi cũng không biết vì sao. Người ấy thực sự đã trở thành thầy của tôi khi nói: “Ai cũng chỉ có 24 giờ mỗi ngày, nếu mỗi giờ lao động chân tay để nhận 15 Usd thì có làm hết 24 giờ trong ngày cũng chỉ kiếm được 360 USD mà thôi. Chỉ có dùng tiền để kiếm tiền”. Nghe lời khuyên đó, tôi mới ngộ ra và quyết định nghỉ làm, dùng tiền đã dành dụm được để đi học.

Đầu tiên, tôi học cao đẳng và học thêm về tiếng Anh, sau đó học tiếp lên đại học. Làm việc một thời gian, có ít kinh nghiệm, tôi thi lấy bằng điện cấp 1 rồi cấp 2 và cấp 3 (master electrician). Có bằng cấp và kinh nghiệm, tôi mở công ty riêng. Mở công ty được ít ngày, một hôm có người gọi đến kêu tôi thay dây điện chính dẫn vào nhà. Lý do là ngành điện lực không đồng ý cắt điện để cho thay dây nên người thay dây phải có bằng cấp chuyên nghiệp. Tôi ra giá 2.000 USD. Ban đầu khách không đồng ý, nhưng sau vài ngày khảo giá, chắc là không ai nhận làm rẻ hơn nên họ gọi điện lại cho tôi. Việc ấy tôi làm trong ba giờ, tiền vặt liệu chỉ tốn 400 USD nên tôi bỏ túi 1.600 USD. Đó là bước ngoặt lớn trong đời tôi.

Cuối năm, sở thuế gửi thông báo, cho biết số tiền thuế tôi phải đóng còn hơn cả tổng số tiền lương tôi nhận được trong năm trước đó! Tôi tìm gặp kế toán để hỏi cách làm sổ sách thì được giảm một phần. Lo đóng thuế xong, còn dư tiền, tôi đem gửi ngân hàng và gửi vào quỹ đầu tư. Thế là tôi bước vào giai đoạn dùng tiền để kiếm tiền. Sau này có người nói tôi giàu, nhưng tôi biết nhiều người Việt còn giàu hơn tôi xa.

Tôi thấy, sống ở Canada người ta có thể lựa chọn việc làm công ăn lương, tiền tháng nào hết tháng đó và ít khi phải lo nghĩ nhiều, con cái có nhà nước lo, hệ thống giáo dục ở Canada luôn đứng trong top đầu trên thế giới, bệnh tật nhà nước lo, về hưu cũng vậy, nhưng tất cả không phải la miễn phí vì nhà nước đã thu tiền của người định cư Canada từ trước.