Mục tiêu nhập cư của Canada là liên tục tăng mức nhập cư nhằm củng cố nền kinh tế, đoàn tụ gia đình và hỗ trợ nhân đạo cho người tị nạn.

Canada đất rộng người thưa, là một xứ nằm trong danh sách những quốc gia có mật độ dân số thấp nhất thế giới. Điểm này cộng với tỷ lệ sinh rất thấp những năm gần đây dẫn đến một nan đề khó giải cho chính quyền nước này, chính là đảm bảo tăng trưởng kinh tế ổn định từ đây đến năm 2050 và đến tận 2100.

1. Không đủ người thì biết phát triển kinh tế làm sao?

Giải bài toán phát triển kinh tế chính là giải bài toán về nguồn lực và phân phối nguồn lực. Với thiên nhiên trù phú, đất đai rộng rãi, tài nguyên phong phú, cùng với nền tảng kỹ thuật, công nghệ và cơ sở hạ tầng vững chắc, lời giải cho nền kinh tế Canada trọng tâm ở chỗ nguồn lực về con người.

Dân số Canada tại thời điểm viết bài, tháng Hai năm 2021, là 38 triệu người, trong đó dân cư tập trung đông trên hai bờ Thái bình dương, Đại tây dương và đường giáp giới với Hoa Kỳ. Tỷ lệ sinh của Canada là 0% từ những năm 1951-1957, và bắt đầu giảm xuống số âm cho đến tận 2004. Từ 2010 đến 2020, tỷ lệ sinh ở Canada vẫn giữ số âm, trung bình -0.8%. Hai yếu tố này, dân số thấp và tỷ lệ tăng trưởng dân số âm, dẫn đến việc Canada nhận vào từ 200,000 đến 300,000 di dân, dân nhập cư từ các nước trong một nỗ lực nhằm giữ vững mức tăng trưởng kinh tế và đảm bảo được hệ thống an sinh xã hội đồ sộ vận hành ổn định.

Không thể phủ nhận tầm quan trọng của kỹ thuật, công nghệ và sức mạnh của nền tài chính đối với sự phát triển của một nền kinh tế. Nhưng với một xã hội có dân số đang già đi nhanh chóng, và sức mua từ người tiêu dùng trẻ theo đó mà giảm dần, thì nền tảng công nghệ và tiềm lực tài chính sẽ khó chống đỡ được sức nặng của hệ thống chăm sóc y tế, các dây chuyền sản xuất và lưu thông hàng hóa, cũng như hệ thống phúc lợi xã hội khổng lồ mà Canada đang phổ biến rộng rãi.

Vậy nên dù ghế thủ tướng ở Canada đổi từ đảng Tự do (Liberal) qua đảng Bảo thủ (Conservative) nhiều lần, nhưng chính sách về nhập cư vẫn vững vàng như đá núi. Chỉ nội trong năm 2019, theo số liệu hoàn chỉnh từ Cục thống kê Canada (Stat Can), đã có đến 341,180 thường trú nhân được cấp giấy lưu trú tại Canada. Và đến 58% trong số 341,180 thường trú nhân này di dân, nhập cư đến Canada theo diện kinh tế, phần còn lại đoàn tụ gia đình, với khoảng 10% là di dân tị nạn chính trị đến nhập cư Canada. Lượng người nhập cư mới đến không chỉ bù vào phần già hóa dân số, mà còn mang đến cơ hội mở mang những khu vực, ngành nghề Canada chưa phát triển hết cỡ.

Di dân và người nhập cư mang thịnh vượng đến Canada, với cả tài năng, hoài bão, và thường khi là kèm theo một gia tài lớn để đầu tư, tiêu dùng, và mua sắm khắp nơi. Điểm này xin được nói sâu ở mục thứ ba, trước tiên hãy bàn thêm về Canada rộng lớn thế nào.

2. Đất đai rộng lớn mênh mông chả biết làm gì cho hết?

Diễn giải chi tiết hơn, Canada là quốc gia lớn thứ hai trên thế giới chỉ sau Nga, và lớn hơn cả ông bạn ở phía nam là Hoa Kỳ, nhưng lại có ít người hơn cả bang California, chứ chưa kể đến Việt Nam, Nhật Bản, Ấn Độ, hay Trung Quốc. Đất trống ở Canada là bao la bất tận. Nếu bạn có dịp lái xe trên đường cao tốc xuyên Canada từ bờ đông sang bờ tây là thấy ngay bốn chữ bao la bất tận. Không có gì ngoài cây cối, đá núi, và hồ nước trên hàng ngàn cây số đường cao tốc. Rồi sau đó cao tốc dẫn bạn vào thảo nguyên bạt ngàn, một nơi không có gì ngoài những cánh đồng ngũ cốc và vài đàn gia súc cao lớn chào đón bạn trong thêm vài ngàn cây số nữa. Ở giữa những đoạn đường tít tắp là một vài thành phố, thị trấn lớn nhỏ, mỗi thị tứ xóm làng cách nhau tầm vài trăm cây. Mùa đông thì chẳng còn phân biệt được cây cỏ với gia súc nữa, tất cả chỉ còn một màn tuyết trắng xóa vô tận, thiên đường cho một vài bạn ưa thám hiểm, nhưng số còn lại chẳng thích thú gì mấy.

Bạn chán ngấy cảnh phố chật người đông, khói bụi ồn ào ở Hà Nội hay Saigon thì đến Canada có thể gọi là thay đổi không khí. Đôi khi mấy ngày cuối tuần lười biếng chỉ cần mua vé về nông thôn là lòng nhẹ tênh như sương trên triền đồi vắng. Tác giả có dịp lái xe qua Saskatoon, Saskatchewan và thực sự chẳng có gì ngoài trời xanh mây trắng cùng đất nông nghiệp bạt ngàn, lâu lâu có mấy bồ lúa cao ngất ngưởng, thực chất là silo trữ ngũ cốc của mấy nông trại dọc đường. Ngày dài tháng rộng, trời đất bát ngát tưởng chừng quên hết mọi sự, rất khác với Hà Nội hay Saigon tấp nập ì ầm đêm ngày.

Một so sánh khác nữa có lẽ nên kể đến Alberta. Alberta rộng gấp đôi Việt Nam, 661,848 cây số vuông so với 331,212 của toàn Việt Nam, trong khi dân số toàn tỉnh bang chỉ có 4,4 triệu người. Tuy nói rằng Alberta nhiều núi non nhưng vẫn có những vùng đồng bằng rộng lớn hoàn toàn có khả năng phát triển thành đại đô thị, chỉ là cơ hội kinh tế và cơ sở hạ tầng cần phải cải thiện nhiều.

Viết thật dài và lặp lại thật nhiều để ráng tả Canada rộng mênh mông và chả mấy người. Chỉ với 38 triệu người trên một diện tích lớn gấp 29 lần Việt Nam, đúng hơn là to hơn đến 2,915%.

3. Người nhập cư vào Canada thực sự có tiềm năng phát triển?

Canada chọn lọc khá kỹ dòng người nhập cư thông qua các chương trình định cư đa dạng từ đầu tư khởi nghiệp, chương trình đề cử tỉnh bang, cho đến định cư diện tay nghề có tính điểm. Hệ thống này sàng lọc những ứng viên có hồ sơ sáng giá nhất, có nhiều tiềm năng đóng góp về mặt kinh tế và văn hóa cho Canada trong những năm tiếp tới.

Đơn cử như doanh nhân khởi nghiệp đến nhập cư Canada, đây là nhóm có nguồn vốn, có năng lực điều hành và mở rộng kinh doanh, một vốn có thể biến thành bốn lời. Bằng cách ưu tiên nhóm doanh nhân này với một chương trình định cư riêng biệt, Canada nghiễm nhiên thu hút một nguồn vốn lớn để tạo ra hàng trăm việc làm cho dân cư ở mỗi thành phố, khu vực sở tại. Đó là chưa kể đến sức chi dùng cao, thúc đẩy lưu thông tiền tệ và hàng hóa khi nhóm di dân này đến đầu tư và sinh sống ở Canada.

Thống kê từ Stat Can cho thấy các doanh nghiệp khối tư nhân do người nhập cư sáng lập tạo ra 25% tổng số việc làm, mặc dù chỉ chiếm 17% tổng số doanh nghiệp được khảo cứu. Trong giai đoạn 2009-2020, các doanh nhân khởi nghiệp đến nhập cư từ các chương trình đầu tư định cư tạo ra khoảng 8.4 triệu việc làm khắp Canada, bù lại với 6.8 triệu việc làm mất đi do các dự án khởi nghiệp này rút vốn hoặc hết hợp đồng. Tổng cộng là trong 11 năm các nhà đầu tư đến khởi nghiệp và định cư tạo ra đến 1.6 triệu việc làm tại Canada với nguồn vốn và khả năng điều hành, mở rộng của mình.

Nhóm người nhập cư, định cư thứ hai phải kể đến là các chuyên gia về công nghệ sinh hóa, kỹ thuật cơ khí, kỹ thuật phần mềm, kỹ thuật xây dựng và cả hàng không dân dụng, cùng với chuyên gia trong lĩnh vực tài chính, kinh tế, và điều hành quản trị nói chung. Các chuyên gia trong lĩnh vực vừa kể luôn được chào đón tại Canada với nhiều chương trình định cư diện tay nghề từ bậc liên bang đến tỉnh bang. Nhóm này làm việc nhiều, làm ngày đêm, giá trị công việc cao, sản phẩm và dịch vụ làm ra thường đắt hàng và cao giá, nên hẳn nhiên là Canada rất ưu tiên các chuyên gia trẻ, có khả năng, lưu loát tiếng Anh tiếng Pháp, và có kinh nghiệm làm việc quốc tế.

Số liệu năm 2018 của Cục thống kê Canada cho thấy các chuyên gia nước ngoài làm việc và nhập cư tại Canada nhận lương trung bình C$21.44 một giờ, tương đương với C$42,880 một năm. Tuy vẫn kém C$2.28 một giờ so với người Canada sở tại, nhưng cũng đã khá cao so với mặt bằng lương trung bình ở Canada là C$30,046 một năm, chưa kể đến cao hơn hẳn lương trung bình ở những thành phố lớn ở Việt Nam. Tất nhiên là phải tính đến yếu tố vật giá và sức mua của đồng tiền trong bài toán so sánh hai cuộc sống ở hai nền kinh tế cách nhau nửa vòng cuộc đời. Nhưng lương chuyên gia nước ngoài đến nhập cư, định cư tại Canada đã cao hơn gần gấp rưỡi, chính xác là 142%, so với thu nhập hằng năm của dân Canada bản xứ.

Để viết một câu kết cho một chủ đề quá lớn như vậy cũng có chỗ khó khăn, nhưng nhìn chung thì Canada nhận đỉnh điểm hơn 400.000 người nhập cư năm 2022 có thể nói là bởi sự thúc đẩy của tỷ lệ sinh tự nhiên của dân cư sở tại thấp, dân số đang già đi nhanh chóng, cộng với các chương trình an sinh xã hội, chăm sóc y tế khổng lồ mà Canada đang vận hành ngốn rất nhiều ngân sách liên bang, cũng như động lực mong muốn phát triển kinh tế nhờ vào nguồn lực dồi dào về nguồn vốn, về năng lực, về trí tuệ của người nhập cư, các nhà đầu tư, và các chuyên gia quốc tế.

(Yeucanada.com)