Bữa giờ thấy nhiều bài của các bạn viết với câu hỏi “Tại sao lại chọn Canada?” Dù bất cứ lý do gì, đi với bất cứ dạng thức nào: du học hoặc đi làm thì ít nhiều đều có đích đến cuối cùng là định cư.

Mình viết bài này ở thời điểm hiện tại là đang tạm thời ở Việt Nam sau 4 năm ở Canada với đủ hỉ nộ ái ố và gặp đủ loại người Tây – Ta có đủ. Bài viết lúc hơn 3h sáng cuối tuần ở Việt Nam sau khi làm việc từ xa với trường mình công tác ở Canada, vui vui thì viết với mục đích chia sẻ góc nhìn rất cá nhân của mình, ko đánh đồng trải nghiệm với các cá nhân khác.

Mình đi Canada vào năm 2017 với tấm bằng Thạc Sỹ giảng dạy TA của Úc, dạy ở 1 trường Cao đẳng Sư phạm ở Việt Nam được 1 năm và có kinh nghiệm 3 năm trước đó ở môi trường công sở nhà nước. Câu hỏi mình đặt ra lúc đó để quyết định đi Canada ko phải là Why mà là: “Mình sẽ làm được gì ở đó và sẽ trở thành ai ở đó?” Có thể lúc đó tâm thế và suy nghĩ của mình ko phải của 1 bạn trẻ 20t đi học cấp 3 hay ĐH nên mình chỉ nhìn sự việc 1 cách thực tế trần trụi như vậy.

Mình nghĩ sang 1 đất nước khác với thân phận là foreigner/outlier (người ngoại bang) thì ko đặt nặng là được gì và đòi hỏi gì từ nước mới, tất nhiên quyền con người bth thì ai đi đâu cũng có. Đến thời điểm hiện tại Canada cho mình nhiều thứ mà mình biết ơn và trân quí.

1. Mình học được sự tôn trọng bản thân và tất cả mọi người xung quanh và nhìn cuộc sống tươi sáng hơn. Trong suốt quá trình học Thạc Sỹ bằng thứ 2 và đến giờ là Tiến Sỹ ở Canada, mình luôn được lắng nghe và tôn trọng, điều mà có lẽ ko phải lúc nào cũng có ở môi trường Việt Nam.

2. Từ sự tôn trọng đó, mình có được cảm giác mong muốn được cống hiến (ở Việt Nam chưa chắc bạn muốn cống hiến là được). Mình làm nghiên cứu về Giáo Dục và tất cả các bài công trình khoa học của mình đến hiện tại đều để tên trường mình ở Canada. Xem như là contribution or give back của mình đối với đất nước này đã rất tốt với mình. Thực tế, ở Việt Nam (cụ thể là ở môi trường Giáo dục Đại học) mình rất khó trong việc mong muốn được công nhận. Vừa rồi mới về nước mình đã bị 1 giảng viên Việt Nam đánh giá là “ko đc đào tạo bài bản về giới” trong khi cả luận văn TS của mình là giới

3. Sòng phẳng. Ở Canada, khi bạn làm việc chăm chỉ và cầu tiến thì bạn được trả lương xứng đáng. Bạn giỏi và có tâm thì mặc sức mà ăn! Mọi người như nhau và làm đúng phận sự chuyên môn của mình. Ở chương trình Master, mình làm Grad Teaching Assistant (TA) với wage 25d/hr và 20hrs/week. Lên PhD, mình làm TA wage 32d/hr và part time instructor wage 1 course là total 12,000. Mình làm Research Assistant (RA) theo dự án của giáo sư hơn 30d/hr.

Mình biết có bạn học master làm lương cũng rất cao và đc offer 30hrs/week thì gần như là full time. Ko bao giờ ở Việt Nam các bạn sinh viên hoặc thậm chí giảng viên được mức lương và đãi ngộ như vậy. Bỏ qua về việc Việt Nam là nước nghèo hơn nên làm gì được như vậy, so sánh như vậy là unfair, NO! Hiện nay ở Việt Nam khá nhiều trường ĐH sẵn sàng chi 80tr cho 1 bài báo khoa học và sẵn sàng outsource thuê các chuyên gia Việt Nam ở nước ngoài viết bài cho họ! Vấn đề là chi đúng chỗ đúng việc thể hiện sự trọng dụng nhân tài. Trường ở Canada chưa bao giờ chi 1 đồng nào cho các bài báo KH của mình nhưng mình cảm thấy chất xám của mình được trân trọng.

4. Kì thị. Mình là gay và tất nhiên ở Việt Nam nhất là trong môi trường GD thì 1 gay teacher rất dễ bị kì thị. Ở Canada, bạn có mặc quần xì ra đường cũng ko ai quan tâm (that’s your choice). Mình dạy về giới ở trường ở Canada và bài giảng của mình đc nói trước 600 sv da trắng. Ko bao giờ có việc này xảy ra ở 1 trường ĐH Việt Nam. Càng ko có chuyện bạn có thể thấy 2 bạn sv nam or nữ nắm tay và hôn nhau trên giảng đường.Càng ko có chuyện 1 giảng viên nói với bạn là: bạn có thể gọi ông ấy là she/her/he/him or whatever you prefer.

5. Sự quan tâm đến kì cục từ những người xa lạ. Lần đầu tiên mình lái xe ra highway mình mất tay lái và đâm vào sau xe phía trước. 1 bạn gái tóc xanh đỏ gốc Á nhưng là Canadian trên xe bước xuống và câu đầu tiên là hỏi mình có sao ko? Có cảm thấy ổn ko? Đừng lo gì về xe tôi (vì là xe thuê) mà xem lại bản thân mình có bị sao không vì mấy tháng trước bạn ấy cũng bị tung xe nhập viện xém chết. Rồi 2 bên vỗ vai và ôm nhau rồi mạnh ai nấy đi. Quao, việc này chắc có ở Việt Nam???? Nó ko xuống xe cào nát tổ tông nhà mình lên là may

Tất nhiên nói công bằng thì ở Việt Nam hay Canada hay bất cứ đâu đều có pros và cons. Như mình dù ở Canada từng đó năm cũng nhận vô vàn điều tốt đẹp từ nó nhưng attachment với đất nước này ko thể nào như tô bún riêu nóng hổi ở Việt Nam hay mỗi tối lại nghe câu rao: “Ai ăn bánh giò ko?” Sự lo lắng từ những người xa lạ ở Canada ko thể bằng sự lo lắng của gia đình ở Việt Nam (như mấy câu chửi rủa thân thương của mẹ mình khi mình ngủ nướng chảy thây mỗi sáng). Cái ấm của ly hot chocolate vào ngày tuyết đầu mùa sao bằng cái ấm nóng đến cháy da cháy thịt 40 độ của Sài Gòn và miền trung quê mình. Ko bao giờ có thể so sánh cái vị cà phê na ná Việt Nam ở Starbucks với ly cà phê sữa đá vỉa hè Việt Nam.

Nói ko đâu xa, qua dịch Covid này thì mọi so sánh Canada và Việt Nam thật khập khiễng. Tây với Ta nó khác lắm các bạn ơi! Vì vậy mình tôn trọng quyết định sống và góc nhìn của mỗi người, ko nên chê Việt Nam nghèo khổ quan liêu bất công mà o bế 1 đất nước khác “tư bản” hơn, nhưng ở đó ko có tuổi thơ của mình và gia đình mình. Hẳn rồi đi đâu đến tuổi ko còn “cống hiến” và lăn lộn đc nữa thì bạn sẽ tự biết đâu là Nhà, có thể gói gọn trong 2 chữ Quê Hương.

(tinnuocmy.com)