Khổng Tử nổi tiếng cao minh, sáng suốt nhưng khi học trò đến hỏi “Ba nhân tám bằng bao nhiêu?” thì ông lại điềm nhiên trả lời: “Bằng 23”. Chuyện đó thực khiến nhiều người phải nghi hoặc…

Nhan Uyên là người ham học hỏi, tính tình tốt bụng, là học trò cưng của Khổng Tử. Một ngày nọ, trên đường đi làm, Nhan Uyên thấy một đám đông ồn ào trước cửa tiệm vải.

Ông bước đến hỏi, mới biết là đang có tranh chấp giữa người mua và người bán vải. Chỉ nghe người mua hét lớn: “Ba nhân tám là 23, sao ông cứ đòi ta 24 đồng?”.

Nhan Uyên bèn đến trước mặt người mua, nói: “Vị đại ca này, ba nhân tám là 24, sao có thể là 23 được? Anh tính sai rồi, không nên cãi lộn ầm ĩ nữa”.

Người mua không phục, chỉ thẳng vào mặt Nhan Uyên nói: “Ai cần ngươi phân xử hay sao? Ngươi biết tính toán sao? Muốn phân xử chỉ có cách tìm Khổng phu tử, đúng hay sai hãy để ông ấy định đoạt! Đi, ta hãy tìm ông ấy để phân xử!”

“Được. Nếu Khổng phu tử nói anh sai, vậy tính sao đây”, Nhan Uyên hỏi. Người mua nói: “Nếu ta sai, hãy lấy đầu ta. Nhà ngươi sai thì sao?”. Nhan Uyên trả lời: “Nếu sai, tôi sẽ từ quan”.

Hai người đánh cuộc với nhau như thế và cùng đến gặp Khổng Tử.

Khi phân giải, Khổng Tử lại thủng thẳng đáp: “Ba nhân tám là 23 đó! Nhan Uyên, con thua rồi, lấy mũ quan xuống đem cho người ta đi!”.

Nhan Uyên trước giờ chưa từng cãi lời sư phụ, thế là đành tháo mũ xuống giao cho người kia.

Nhưng trong lòng ông vẫn còn vướng mắc, không thể hiểu vì sao thầy của mình sáng suốt là thế mà nay lại hành động thật kỳ lạ, hồ đồ. Trằn trọc, băn khoăn mãi, Nhan Uyên xin tạm nghỉ học đạo với thầy Khổng, xin về nhà ít hôm giải quyết việc riêng, cốt là để giải phiền.

Khổng Tử hiểu rõ tâm tư Nhan Uyên nhưng không nói gì, chỉ gật đầu đồng ý. Trước khi từ biệt, ông đã dặn Nhan Uyên hai câu: “Ngàn năm cổ thụ không náu thân, s át nh ân không rõ chớ động thủ”.

Nhan Uyên từ tạ thầy ra đi. Trên đường về, gió thổi mây dâng, sấm rung chớp giật, trời muốn đổ mưa to. Nhan Uyên bèn tiến đến một cây đại thụ mục rỗng bên ven đường, muốn tránh mưa.

Nhưng ông đột nhiên nhớ lại lời Khổng Tử đã dặn: “Ngàn năm cổ thụ không náu thân”. Nhan Uyên nghĩ mình cũng nên tránh xa cái cây này, vừa rời đi một tia sét xé toạc bầu trời, đã đánh tan cây cổ thụ nọ.

Nhan Uyên kinh ngạc: “Câu đầu sư phụ nói đã ứng nghiệm sao! Chẳng lẽ ta còn có thể sát nhân ư?“. Về tới nhà thì trời đã khuya. Không muốn kinh động người nhà, Nhan Uyên dùng bảo kiếm mang theo bên người để đẩy chốt cửa phòng nơi thê tử của anh đang ngủ.

Đến bên giường, Nhan Uyên bất chợt nhìn thấy có hai người đang nằm trên giường đắp chăn chung. Vô cùng tức giận, nhất thời không giữ được kiểm soát, bèn giơ kiếm định chém. Nhưng lại nghĩ đến câu nói thứ hai của thầy: “Sát nhân không rõ chớ động thủ”, Nhan Uyên bèn đốt đèn lên xem, hóa ra một người là thê tử, người kia là em gái của anh.

Mấy hôm sau, Nhan Uyên quay trở lại, thấy Khổng Tử liền quỳ xuống nói: “Sư phụ, hai câu người nói đã cứu ba người là con, vợ con và em của con đó! Sao người lại biết trước chuyện sẽ xảy ra vậy?”.

Khổng Tử đỡ Nhan Uyên dậy và nói: “Ngày hôm qua thời tiết khô nóng, đoán chừng sẽ có cơn dông, nên ta nhắc nhở con “ngàn năm cổ thụ không ai náu thân”. Con lại mang khí bực trong người, trên thân đeo bảo kiếm, cho nên ta khuyên con “sát nhân không rõ chớ động thủ”!”

Nhan Uyên vừa vái lạy vừa nói: “Sư phụ liệu sự như Thần, đệ tử mười phần kính nể!”. Khổng Tử lại nói: “Ta biết rõ con xin phép về nhà nghỉ là mượn cớ, thật ra là trong lòng vẫn vướng mắc chuyện đánh cuộc thua phải từ quan.

Con nghĩ xem, nếu ta nói ba nhân tám bằng 23 là đúng, con thua bất quá là thua cái mũ quan kia. Còn nếu ta nói ba nhân tám bằng 24 là đúng, người kia ắt thua, sẽ phải mất đầu. Đây là một mạng người đó! Vậy con nói xem, chức vị quan trọng hay mạng người quan trọng hơn?”.

Nhan Uyên chợt tỉnh ngộ, quỳ gối trước mặt Khổng Tử mà thưa: “Sư phụ trọng đại nghĩa coi nhẹ tiểu tiết, đệ tử còn tưởng rằng sư phụ vì lớn tuổi mà thiếu minh mẫn, đệ tử hổ thẹn vạn phần!”.

Từ đó về sau, bất luận Khổng Tử đi đến đâu, Nhan Uyên đều theo hầu không rời nửa bước.

Người xưa nói: “Lùi một bước biển rộng trời trong” thực chẳng sai. Kẻ thất phu khi phải chịu nhận sự thua thiệt thường bất mãn, oán giận, tuốt kiếm tranh đấu, giành lấy mối lợi. Nhưng bạn hãy nghĩ thử xem, có phải là đôi khi những điều mất đi còn đáng quý hơn những thứ nhận được?

Đó là khi bạn biết nhẫn nhịn, bao dung người khác, biết lùi một bước nhường họ đi qua, biết chịu thiệt một chút để mọi sự yên ổn, đôi bên cùng giữ hòa khí.

Nếu Nhan Uyên cứ quyết phải thắng lần này, chắc chắn người thua cuộc kia phải trả giá, nặng thì bằng chính tính mạng (người xưa rất giữ lời hứa), nhẹ thì cũng phải chịu một phen bị sỉ nhục, mất hết phẩm giá.

Khổng Tử đã xử lý thật thông minh làm sao! Nhan Uyên thua cuộc, cùng lắm là từ bỏ một cái mũ quan. Người học Đạo chân chính, công danh vốn là chuyện không mấy đặt nặng. Vả lại, nếu Nhan Uyên là vị quan tốt thì triều đình có để ông từ nhiệm một cách… lãng xẹt như vậy không?

Như thế, Khổng Tử đã vừa giữ được thể diện, tính mạng cho người khách lạ kia, lại vừa rèn cho Nhan Uyên tính nhẫn nại, nhường nhịn, không tranh với đời. Chính là một mũi tên mà trúng hai đích vậy!

Bạn thử nghĩ xem, tranh đấu nhau để xem ai cuối cùng thua, ai thắng có được lợi gì cơ chứ? Tranh hơn thua với khách hàng, có thắng cũng chỉ làm mất khách. Tranh hơn thua với ông chủ, có thắng cũng làm mất lòng sếp. Tranh hơn thua với người già, có thắng cũng thành vô lễ. Tranh hơn thua với bạn bè, có thắng cũng mất bạn.

Khi phải đứng trước những lựa chọn quan trọng, hãy duy trì một đầu óc tỉnh táo và một tấm lòng Đại Nhẫn. Người có lòng nhẫn lớn mới làm được việc lớn. Gặp việc chưa xét đoán đã vội nóng giận thì chỉ tổ hỏng việc, mất đi lòng người, lại càng thể hiện ra bạn là người không có hàm dưỡng.

Lá trà nhờ nước sôi mới có thể tỏa ra mùi hương thơm ngát. Sinh mệnh vượt qua bao trắc trở mới để lại tiếng thơm cho đời. Hiểu được điều đó, dù phải chịu khổ đau nhường nào, bạn cũng sẽ luôn biết nói lời cảm ơn cuộc đời này và nhận ra đó mới là hạnh phúc lớn nhất.